भारतात नवीन कार खरेदी करताना प्रत्येक ग्राहकाला रोड टॅक्स भरावा लागतो. (Toll Tax) हा कर किमतीत समाविष्ट असतो आणि त्यामुळे त्याची ऑन-रोड किंमत सुमारे १०% वाढते. सरकारचा असा युक्तिवाद आहे की हा कर देशातील विशाल रोड नेटवर्कच्या देखभाल आणि सुरक्षा सेवांवर खर्च केला जातो. परंतु मोठा प्रश्न असा उद्भवतो की जेव्हा सरकार कार खरेदी करताना रोड टॅक्स घेते, तर राष्ट्रीय महामार्गावर वेगळा टोल टॅक्स का आकारला जातो?
Toll Tax रोड टॅक्सचा खरा उद्देश
रोड टॅक्सबाबत सरकारचे म्हणणे आहे की, तो रस्त्यावरील दिवे, सिग्नल, सुरक्षा सेवा आणि प्रथमोपचार सुविधांवर वापरला जातो. याशिवाय या पैशातून नवीन महामार्ग आणि एक्सप्रेसवे देखील विस्तारित केले जातात. मोटार वाहन कर कायदा १९८८ च्या कलम ३९ अंतर्गत हा कर अनिवार्य आहे आणि वाहन मालकाला वाहन खरेदी करताना तो एकरकमी भरावा लागतो.
Toll Tax मग टोल टॅक्स कशासाठी?
सामान्य लोकांच्या मनात सर्वात मोठा प्रश्न इथेच निर्माण होतो. जर सरकार आधीच रोड टॅक्सद्वारे पैसे वसूल करत असेल, तर राष्ट्रीय महामार्गावरून प्रवास करणाऱ्या प्रवाशांकडून वेगळा टोल का घेतला जातो? रस्ते वाहतूक मंत्रालयाचा असा युक्तिवाद आहे की महामार्ग बांधणीचा खर्च आणि त्यावर होणारा देखभाल खर्च वसूल करण्यासाठी टोल प्रत्यक्षात घेतला जातो. अनेक प्रकल्प कर्ज घेऊन पूर्ण केले जातात आणि त्यावर व्याज देण्यासाठी टोल वसुली दीर्घकाळ चालू राहते.
Toll Tax तक्रारी न्यायालयात पोहोचल्या
रस्ता पूर्णपणे बांधण्यापूर्वीच टोल वसूल करणे सुरू होते असे अनेक वेळा दिसून आले आहे. सर्वोच्च न्यायालयाने अलीकडेच राष्ट्रीय महामार्ग प्राधिकरणाला हाच प्रश्न विचारला होता की रस्ते अपूर्ण असताना टोल का वसूल केला जातो. न्यायालयाने म्हटले आहे की हे जनतेच्या विश्वासाचे उल्लंघन आहे. केरळ उच्च न्यायालयानेही एका प्रकरणात चार आठवड्यांसाठी टोल वसूलीवर बंदी घातली होती.
Toll Tax सरकारची नवी तयारी
केंद्रीय रस्ते वाहतूक मंत्रालयाने अलीकडेच एक मोठा प्रस्ताव मांडला होता ज्याअंतर्गत जर दोन पदरी रस्त्याचे चार पदरी रस्त्यात रूपांतर होत असेल तर बांधकामादरम्यान टोल अर्धा करावा. आतापर्यंत अशा रस्त्यांवरील टोल सामान्य दराच्या ६०% आहे परंतु मंत्रालय तो ३०% पर्यंत कमी करण्याच्या योजनेवर काम करत आहे.
Toll Tax जनतेला किती दिलासा?
लोकांच्या तक्रारी लक्षात घेता, सरकारने आधीच अनेक पावले उचलली आहेत. ३००० रुपयांच्या वार्षिक टोल पासमुळे, खाजगी वाहने २०० टोल प्लाझा ओलांडू शकतात. याशिवाय, पूल, बोगदे आणि उड्डाणपुलांवरील जड वाहनांसाठीचा टोल ५०% पर्यंत कमी करण्यात आला आहे. तरीही, प्रश्न असा आहे की, जेव्हा प्रत्येक वाहनावर रोड टॅक्स आधीच वसूल केला जातो, तेव्हा टोल टॅक्सचा भार वेगळा का? हा मुद्दा आज देशभर चर्चेचा विषय बनला आहे.
