आपला दिनक्रम दिवसाच्या २४ तासांनुसार चालतो. (Earth Rotation) सकाळी उठण्यापासून ते जेवण आणि झोपेपर्यंत, प्रत्येक दिवस २४ तासांनुसार ठरलेला असतो. पण जर कोणी तुम्हाला सांगितले की एकेकाळी दिवस २४ तासांचा नव्हता तर २१ तासांचा होता, तर मनात येणारा पहिला विचार असा येतो की कधीकधी दिवसाचे सर्व काम करण्यासाठी २४ तास पुरेसे नसतात, अशा परिस्थितीत लोक २१ तासांत गोष्टी कशा व्यवस्थापित करायचे? पण हे खरे आहे की एकेकाळी दिवस फक्त २१ तासांचा असायचा. विज्ञानाचा एक अभ्यास आहे, ज्यामध्ये असे आढळून आले आहे की सुमारे ६० कोटी दिवसांपूर्वी दिवस फक्त २१ तासांचा असायचा. चला या अभ्यासाबद्दल सविस्तर जाणून घेऊया.
Earth Rotation रोटेशन गती कमी करणे
एका दिवसात २४ तास असतात, म्हणजेच ८६,४०० सेकंद. पृथ्वीला एकदा फिरण्यासाठी लागणारा २४ तासांचा वेळ म्हणजे दिवस. पण तुम्हाला माहिती आहे का की पृथ्वी एकसारखी फिरत नाही, उलट तिची फिरण्याची गती बदलत राहते. साधारणपणे, पृथ्वीच्या फिरण्याची गती हळूहळू कमी होत जाते. यामुळे, दर शतकात सरासरी १.८ मिलिसेकंदांनी दिवसाची लांबी वाढते. यानुसार, ६०० दशलक्ष वर्षांपूर्वी, दिवस २१ तासांचा होता.
Earth Rotation हा बदल का आला?
पृथ्वीच्या परिभ्रमणाच्या गतीमध्ये अनेक कारणांमुळे बदल झाला आहे. चंद्र आणि सूर्याच्या भरती-ओहोटीच्या परिणामामुळे पृथ्वीच्या परिभ्रमणाचा वेग कमी होतो. याशिवाय, पृथ्वीच्या गाभा आणि आवरणातील घर्षण, समुद्राच्या पाण्याचे वितरण, हिमनद्यांचे वितळणे, ही सर्व कारणे देखील त्याच्या गतीवर परिणाम करतात. या सर्वांचा एकत्रितपणे दिवसाची लांबी बदलते.
Earth Rotation किती वर्षांपूर्वी दिवस २१ तासांचा असायचा?
एका वैज्ञानिक संशोधनात असे म्हटले आहे की सुमारे ६०० दशलक्ष वर्षांपूर्वी पृथ्वी जलद गतीने फिरत असे आणि त्यामुळे तिचा फिरण्याचा वेग २१ तास होता. त्यानुसार, त्या वेळी पृथ्वीला तिच्या अक्षाभोवती फिरण्यासाठी कमी वेळ लागत असे. जीवाश्म आणि प्राचीन खडकांच्या अभ्यासातून शास्त्रज्ञांना असे आढळून आले आहे की पृथ्वीच्या फिरण्याचा वेग दर शतकात १.८ मिलिसेकंदांनी कमी होत आहे, त्यामुळे दिवस मोठे होत आहेत.
Earth Rotation २०२० मध्ये अहवाल काय म्हणतो?
२०२० मध्ये, शास्त्रज्ञांनी एक धक्कादायक शोध लावला. या अहवालातून असे दिसून आले की पृथ्वीच्या परिभ्रमणाचा वेग कमी होण्याऐवजी वाढत आहे. आता पृथ्वी गेल्या ५० वर्षांपेक्षा जास्त वेगाने फिरत आहे. पूर्वीच्या संशोधनात असे दिसून आले होते की पृथ्वीचे परिभ्रमण मंदावत आहे, परंतु आता हे परिभ्रमण वाढत असल्याचे समोर येत आहे.
