भारतात कुपोषण (Malnutrition) हे एक मोठे आव्हान आहे. भारत हा असा देश आहे जिथे अन्नाची आवड असलेल्या लोकांची कमतरता नाही, परंतु आपण जे अन्न खातो ते आपल्या शरीराला पुरेसे पोषण देत आहे की नाही हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे. भारतात पाच वर्षांखालील अनेक मुले कुपोषित आहेत, जी चिंतेची बाब आहे. अशी किती मुले आहेत ते जाणून घेऊया.
Malnutrition आकडेवारी काय सांगते?
प्रत्यक्षात, एका आकडेवारीनुसार, भारतात १६ टक्के मुले कुपोषणाचे बळी आहेत. विशेषतः ५ वर्षांखालील सुमारे ३ कोटी मुले कुपोषणाचे बळी आहेत. ही एक अशी समस्या आहे जी केवळ मुलांच्या आरोग्यावरच नाही तर देशाच्या भविष्यावरही परिणाम करते. त्याच वेळी, जून २०२५ पर्यंत पोषण ट्रॅकरने नोंदणी केलेल्या मुलांपैकी ३७.०७ टक्के मुले वाढत्या उंचीने ग्रस्त आहेत. १९.३ टक्के मुले अशी आहेत ज्यांचे वजन त्यांच्या उंचीपेक्षा कमी आहे. शिवाय, राष्ट्रीय कुटुंब आरोग्य सर्वेक्षण (NFHS-5, २०१९-२१) नुसार, भारतातील ५ वर्षांखालील ३५.५% मुलांची उंची खुंटलेली आहे, म्हणजेच त्यांची उंची त्यांच्या वयाच्या तुलनेत कमी आहे. ३२.१% मुले कमी वजनाची आहेत आणि ७.७% मुले कूपण्याच्या समस्येने ग्रस्त आहेत.
Malnutrition मुलांना कुपोषणापासून वाचवण्यासाठी काय करावे?
संतुलित आणि पौष्टिक आहार
मुलांना कुपोषणापासून वाचवण्यासाठी पहिले पाऊल म्हणजे त्यांच्यासाठी संतुलित आहार. मुलांना ६ महिने फक्त आईचे दूध द्यावे कारण ते त्यांच्यासाठी सर्वात पौष्टिक आणि संपूर्ण आहार आहे. ६ महिन्यांनंतर, पूरक अन्न सुरू करा, ज्यामध्ये डाळी, भात, हिरव्या भाज्या, फळे आणि दूध, अंडी आणि शेंगदाणे यासारखे प्रथिनेयुक्त पदार्थ समाविष्ट आहेत.
स्वच्छतेवर लक्ष केंद्रित करा
कुपोषणाचे एक प्रमुख कारण म्हणजे अतिसार आणि घाणेरड्या आणि दूषित पाण्यामुळे होणारे इतर आजार. मुलांना स्वच्छ आणि उकळलेले पाणी द्यावे. स्वयंपाक करण्यापूर्वी आणि जेवण देण्यापूर्वी हात धुणे महत्वाचे आहे.
नियमित आरोग्य तपासणी आणि लसीकरण
मुलांची नियमित आरोग्य तपासणी केल्यास सुरुवातीच्या टप्प्यातच कुपोषणाचे निदान होऊ शकते. अंगणवाडी केंद्रे आणि प्राथमिक आरोग्य केंद्रांमध्ये मुलांचे वजन, उंची आणि आरोग्य तपासणी मोफत केली जाते. यासोबतच, योग्य वेळी लसीकरण करून घ्या जे मुलांना आजारांपासून वाचवते.
कुपोषणाशी लढण्यासाठी जागरूकता आणि शिक्षण
हे खूप महत्वाचे आहे. पालकांनी पोषण, स्वच्छता आणि बालविकासाबद्दल जागरूक असणे खूप महत्वाचे आहे. ग्रामीण भागातील अंगणवाडी आणि आरोग्य कर्मचारी या दिशेने काम करत आहेत.
