महाराष्ट्र सरकारच्या माझी लाडकी बहीण (Ladki Bahin Yojana) योजनेचे उद्दिष्ट राज्यातील आर्थिकदृष्ट्या कमकुवत महिलांना मदत करणे आहे, परंतु आता ही योजना मोठ्या घोटाळ्याच्या आरोपांनी वेढली गेली आहे. या योजनेअंतर्गत पात्र महिलांना दरमहा १५०० रुपयांची मदत दिली जात होती. आता असे समोर आले आहे की हजारो अपात्र महिलांनीच चुकीचा फायदा घेतला नाही तर १४,२९८ पुरुषांनीही या योजनेअंतर्गत २१.४४ कोटी रुपयांचा फायदा घेतला.
ऑगस्ट २०२४ मध्ये सुरू झालेल्या ‘लाडकी बहीण योजने’चे उद्दिष्ट राज्यातील गरजू, गरीब, विधवा, घटस्फोटित आणि कामगार वर्गातील महिलांना आर्थिक मदत करणे हे होते. योजनेत अर्ज करण्यासाठी महिला असणे, उत्पन्न मर्यादा, वय आणि कौटुंबिक स्थिती अशा अनेक अटी ठेवण्यात आल्या होत्या, परंतु योजनेच्या अंमलबजावणीदरम्यान झालेल्या घोर निष्काळजीपणामुळे आणि कागदपत्रांच्या पडताळणीत झालेल्या अनियमिततेमुळे ही योजना आता प्रश्नचिन्हाच्या भोवऱ्यात सापडली आहे.
Ladki Bahin Yojana १४,२९८ पुरुषांनी योजनेचा लाभ घेतला
सरकारी तपासणीच्या ऑडिट अहवालात असे दिसून आले आहे की ‘माझी लाडकी बहीण योजने’ अंतर्गत सुमारे १४,२९८ पुरुषांना प्रत्येकी १५०० रुपयांची आर्थिक मदत मिळाली. आतापर्यंत या पुरुषांना एकूण २१.४४ कोटी रुपये देण्यात आले आहेत. तथापि, हा घोटाळा उघडकीस येताच, सर्व पुरुष लाभार्थ्यांचे पैसे देणे थांबवण्यात आले. तपासानुसार, या पुरुषांनी त्यांच्या नावांसह त्यांचे लिंग बदलून फॉर्म भरले, ज्यामुळे सॉफ्टवेअर त्यांना पकडू शकले नाही.
सार्वजनिक वितरण व्यवस्थेतून मिळालेल्या माहितीच्या विश्लेषणात २ लाख ३६ हजार १४ लाभार्थ्यांची नावे संशयास्पद आढळून आली आहेत. ही नावे पुरुषांची किंवा बनावट लाभार्थ्यांची असू शकतात, ज्यांनी महिलांची ओळख गृहीत धरून योजनेचा लाभ घेतला असा संशय आहे. या संदर्भात कागदपत्रांची पुनर्तपासणी सुरू करण्यात आली आहे. तपासात असेही समोर येत आहे की ६५ वर्षांवरील महिलांनीही या योजनेचा लाभ घेतला होता, तर योजनेच्या अटींनुसार ६५ वर्षांवरील महिलांना लाभ मिळू नये.
Ladki Bahin Yojana ४३१.७० कोटी रुपयांची रक्कम वितरित केली
असे असूनही, २ लाख ८७ हजार ८०३ वृद्ध महिलांना या योजनेचा लाभ मिळाला आणि त्यांना ४३१.७० कोटी रुपयांची रक्कम वितरित करण्यात आली. याबाबत सखोल चौकशी देखील सुरू आहे. सरकारने आता या लाभार्थ्यांना योजनेतून वगळण्याचा निर्णय घेतला आहे, ज्यामुळे सरकारला दरवर्षी ५१८ कोटी रुपये वाचण्याची आशा आहे. नियमांनुसार, एका कुटुंबातील फक्त दोन महिला या योजनेचा लाभ घेऊ शकतात, परंतु ७ लाख ९७ हजार ७५१ कुटुंबांमध्ये दोनपेक्षा जास्त महिलांनी या योजनेचा लाभ घेतला. या अपात्र लाभार्थ्यांना ११९६.६२ कोटी रुपयांची रक्कम वितरित करण्यात आली आहे. याबद्दलही सखोल चौकशी सुरू आहे.
उपमुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे म्हणाले की, अपात्र असलेल्या महिलांकडून पैसे परत घेतले जातील, परंतु बहिणींच्या योजनेत घुसखोरी करून पैसे घेणाऱ्या पुरुषांवर पोलिस गुन्हा दाखल केला जाईल. चुकीचे काम करणाऱ्यांना शिक्षा झाली पाहिजे आणि पैसे वसूल केले पाहिजेत. महसूल मंत्री चंद्रशेखर बावनकुळे म्हणाले की, या घोटाळ्याचे गांभीर्य लक्षात घेऊन चौकशी सुरू आहे आणि सर्व दोषींवर कारवाई केली जाईल.
Ladki Bahin Yojana पैसे वसूल केल्यानंतर कायदेशीर कारवाई केली जाईल.
उपमुख्यमंत्री अजित पवार म्हणाले की, योजनेचा गैरवापर करणाऱ्या पुरुषांकडून पैसे वसूल केले जातील आणि गरज पडल्यास कायदेशीर कारवाई देखील केली जाईल. महिला आणि बालविकास मंत्री अदिती तटकरे म्हणाल्या की, आतापर्यंत विविध कारणांमुळे सुमारे २३ लाख लाभार्थ्यांना योजनेतून वगळण्यात आले आहे. राष्ट्रवादी काँग्रेस (शरद पवार गट) च्या सुप्रिया सुळे यांनी भाजप सरकारवर हल्लाबोल केला आणि म्हणाल्या की, प्रत्येक मुद्द्यावर सीबीआय आणि ईडी चौकशीची मागणी करणारे भाजप सरकार या घोटाळ्यात गप्प का आहे? आतापर्यंत या प्रकरणात सीबीआय किंवा ईडी चौकशी का सुरू करण्यात आली नाही?
ऑगस्ट २०२४ मध्ये होणाऱ्या विधानसभा निवडणुकीच्या २ महिने आधी मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांच्या नेतृत्वाखाली ही योजना सुरू करण्यात आली होती. महिलांचे आर्थिक स्वावलंबन वाढवणे हे त्याचे उद्दिष्ट होते. सरकार या योजनेवर दरवर्षी ४२,००० कोटी रुपये खर्च करत आहे. विधानसभा निवडणुकीत महायुतीला याचा मोठा राजकीय फायदा झाला. ‘माझी लाडकी बहीण योजने’मध्ये उघडकीस आलेला हा घोटाळा राज्याच्या योजनांच्या पारदर्शकतेवर मोठा प्रश्नचिन्ह उपस्थित करतो. एकीकडे या योजनेमुळे लाखो महिलांना दिलासा मिळाला, तर दुसरीकडे अपात्र लाभार्थ्यांमुळे सरकारी तिजोरीला कोट्यवधींचे नुकसान झाले आहे.
