भारताचा राष्ट्रध्वज तिरंगा हा आपल्या देशाच्या अभिमानाचे प्रतीक आहे. (Indian National Flag) हवेत अभिमानाने फडकणारा तिरंगा पाहून प्रत्येक भारतीयाची छाती अभिमानाने फुलून येते. २०२५ च्या स्वातंत्र्यदिनाच्या विशेष प्रसंगी, म्हणजेच १५ ऑगस्ट २०२५ रोजी, तिरंगा देशाच्या अभिमानाचे प्रतीक बनेल, परंतु आजच्या तिरंग्याला अंतिम स्वरूपात येण्यापूर्वी किती डिझाईन्स बनवल्या गेल्या आणि तो प्रथम कोणी तयार केला हे तुम्हाला माहिती आहे का? भारताच्या राष्ट्रध्वजाच्या ऐतिहासिक प्रवासाबद्दल जाणून घेऊया.
Indian National Flag तिरंग्याच्या डिझाइनची कहाणी
भारतीय राष्ट्रीय ध्वज, म्हणजेच तिरंगा, सध्याच्या स्वरूपात येण्यापूर्वी अनेक बदलांमधून जावे लागले. १९०४ ते १९४७ दरम्यान तिरंग्याच्या किमान ७ प्रमुख डिझाईन्स तयार करण्यात आल्या आणि त्यानंतर १९४७ मध्ये भारताला त्याचा राष्ट्रीय ध्वज मिळाला जो सध्या देशाच्या अभिमानाचे आणि अभिमानाचे प्रतीक आहे. त्या डिझाईन्सबद्दल जाणून घेऊया.
Indian National Flag तिरंगा कोणी डिझाइन केला?
पहिला ध्वज १९०४ मध्ये सिस्टर निवेदिता यांनी डिझाइन केला होता. १९०६ मध्ये, स्वदेशी आणि बहिष्कार चळवळीदरम्यान कोलकात्यातील पारसी बागान चौकात पहिल्यांदा भारताचा राष्ट्रीय ध्वज फडकवण्यात आला. मध्यभागी पिवळ्या पट्टीवर हिंदीमध्ये ‘वंदे मातरम’ लिहिलेले होते. हिरव्या पट्टीच्या वरच्या बाजूला आठ कमळाची फुले आणि लाल पट्टीच्या तळाशी सूर्य आणि चंद्र होते. १९०७ मध्ये, भिकाजी कामा यांनी पॅरिसमध्ये त्यांच्या क्रांतिकारी साथीदारांसह दुसरा ध्वज फडकवला. तो पहिल्या तिरंग्यासारखाच होता, ज्यामध्ये सात तारे सप्तर्षी म्हणून दाखवले होते. १९१७ मध्ये, भारताचा तिसरा ध्वज अँनी बेझंट आणि बाल गंगाधर टिळक यांनी होमरूल चळवळीदरम्यान फडकवला होता. या ध्वजात पाच लाल आडव्या पट्ट्यांसह सात तारे दर्शविले होते. १९२१ मध्ये, पिंगली वेंकय्या यांनी चौथा ध्वज डिझाइन केला जो त्यांनी महात्मा गांधींना सुपूर्द केला. या ध्वजात पांढरा, हिरवा आणि लाल रंग वापरण्यात आला होता आणि एक चरखा देखील दाखवण्यात आला होता. बरोबर १० वर्षांनंतर, म्हणजे १९३१ मध्ये, पिंगली व्यंकय्या यांच्या ध्वजात काही बदल करण्यात आले. ज्यामध्ये फक्त लाल रंग भगवा करण्यात आला. त्यानंतर जुलै १९४७ चा महिना आला, तोच तो काळ होता जेव्हा पिंगली व्यंकय्या यांचा ध्वज भारतीय संविधान सभेने स्वतंत्र भारताचा राष्ट्रीय ध्वज म्हणून स्वीकारला. ज्यामध्ये चरखाऐवजी अशोक चक्राचा समावेश करण्यात आला.
Indian National Flag तिरंग्याबद्दल जाणून घ्या
भारतीय ध्वजातील भगवा रंग शक्तीचे प्रतिनिधित्व करतो. पांढरा रंग शांती दर्शवतो तर हिरवा रंग हिरवळ आणि समृद्धीचे प्रतिनिधित्व करतो. तिरंग्याच्या मध्यभागी असलेले अशोक चक्र जीवनाच्या सतत गतिमानतेचे प्रतीक आहे.
