राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांनी राज्यसभेसाठी (Rajya Sabha चार जणांना नामांकित केले आहे. यामध्ये प्रख्यात सरकारी वकील उज्ज्वल देवराव निकम, केरळचे सामाजिक कार्यकर्ते आणि शिक्षणतज्ज्ञ सी. सदानंद मास्ते, माजी परराष्ट्र सचिव हर्षवर्धन श्रृंगला आणि इतिहासकार आणि शिक्षणतज्ज्ञ मीनाक्षी जैन यांचा समावेश आहे. हे नामांकन करण्यात आले आहे कारण ज्यांना आधी नामांकन देण्यात आले होते ते आता निवृत्त झाले होते आणि त्यांच्या जागा रिक्त होत्या. अशा परिस्थितीत, प्रश्न उद्भवतो की राष्ट्रपती कोणालाही नामांकित करू शकतात का, किंवा यामागे काही नियम आहे का. याबद्दल जाणून घेऊया.
Rajya Sabha नामनिर्देशित सदस्य कसे निवडले जातात?
राज्यसभेत जास्तीत जास्त २५० सदस्य असतात. त्यापैकी २३८ सदस्य वेगवेगळ्या राज्यांचे प्रतिनिधी म्हणून निवडले जातात. राज्यसभेतील सध्याच्या सदस्यांची संख्या २४५ आहे, त्यापैकी २३३ सदस्य दिल्ली, पुडुचेरी आणि जम्मू आणि काश्मीर या राज्यांचे आणि केंद्रशासित प्रदेशांचे प्रतिनिधी आहेत आणि १२ सदस्य राष्ट्रपती नामनिर्देशित करतात. संविधानाच्या कलम ८० अंतर्गत, राष्ट्रपती राज्यसभेच्या सदस्यांना नामनिर्देशित करू शकतात. यासाठी, पंतप्रधान त्यांना सल्ला देतात आणि एक प्रकारे, ते सदस्य त्यांच्या आदेशानुसार नामनिर्देशित केले जातात. या सदस्यांसाठी निवडणुका घेतल्या जात नाहीत आणि ते कोणत्याही राजकीय पक्षाचे नसतात. हो, एकदा ते राज्यसभेत आले की ते कोणत्याही पक्षात सामील होऊ शकतात.
Rajya Sabha कोणत्या भागात निवडणुका होतात?
साहित्य, विज्ञान, कला, क्रीडा, समाजसेवा या क्षेत्रात उत्कृष्ट काम करणाऱ्यांना राष्ट्रपती राज्यसभेवर नियुक्त करतात. या सदस्यांना निवडून आलेल्या सदस्यांसारखेच अधिकार मिळतात. ते सभागृहाच्या कामकाजात भाग घेतात, चर्चेत भाग घेऊ शकतात आणि विधेयके मंजूर करण्यात सहभागी होऊ शकतात. ते विधेयकाच्या बाजूने किंवा विरोधात मतदान करू शकतात, परंतु ते राष्ट्रपती निवडणुकीत मतदान करू शकत नाहीत, परंतु उपराष्ट्रपती निवडण्यासाठी मतदान करू शकतात. त्यांना इतर खासदारांप्रमाणे भत्ता आणि निवास व्यवस्था मिळते, परंतु त्यांना त्यांच्या मालमत्तेची माहिती द्यावी लागत नाही, तर निवडून आलेल्या खासदारांना माहिती द्यावी लागते.
