गुरुपौर्णिमेच्या निमित्ताने आज (१० जुलै) आकाशात बक मून (Buck Moon) दिसणार आहे. बक मून हा दररोज दिसणाऱ्या चंद्रापेक्षा थोडा वेगळा आहे. या चंद्राशी अनेक श्रद्धा जोडल्या गेल्या आहेत आणि त्याला नाव देण्याची कहाणी देखील मनोरंजक आहे. बक मून हा चंद्र दरवर्षी जुलैच्या पौर्णिमेला दिसतो. त्याला हे नाव एका अमेरिकन जमातीने दिले होते. ही जमात निसर्ग आणि प्राण्यांशी संबंधित घटनांच्या आधारे पौर्णिमेचे नाव देत असे. ज्याप्रमाणे जानेवारीच्या पौर्णिमेला वुल्फ मून आणि फेब्रुवारीच्या पौर्णिमेला स्नो मून म्हणतात, त्याचप्रमाणे नाव देण्याची परंपरा कायम ठेवत जुलैच्या पौर्णिमेला बक मून असे म्हटले गेले. या निमित्ताने, हा चंद्र किती वेगळा आहे आणि त्याला हे नाव कसे मिळाले हे देखील जाणून घेऊया.
Buck Moon बक मून किती वेगळा आहे?
दरवर्षी जुलै महिन्यातील पौर्णिमेला बक मून म्हणतात. तो सामान्य दिवसांपेक्षा जास्त तेजस्वी असतो. जेव्हा सूर्य आकाशात त्याच्या सर्वोच्च बिंदूवर असतो आणि चंद्र आकाशात त्याच्या सर्वात कमी बिंदूवर असतो तेव्हा हा चंद्र दिसून येतो. असे म्हटले जाते की बक मून उदयास आल्यानंतर त्याचा रंग लाल-सोनेरी होईल. याला रेले स्कॅटरिंग इफेक्ट म्हणतात. कारण चंद्राच्या पृष्ठभागावरून परावर्तित होणारा सूर्यप्रकाश पृथ्वीवर पोहोचण्यासाठी जास्त अंतर प्रवास करतो. रात्री आकाश निरभ्र असल्यास, ते दुर्बिणीद्वारे पाहता येते. जुलै महिन्यातील बक मून गुरु पौर्णिमेच्याच दिवशी येतो, जो शिक्षक आणि ज्ञानाचा उत्सव आहे. कारण गुरु पौर्णिमा ही हिंदू महिन्यातील आषाढ पौर्णिमा आहे, जी ग्रेगोरियन कॅलेंडरनुसार जुलैच्या पहिल्या पौर्णिमेशी जुळते.
Buck Moon चंद्राला हे नाव कसे पडले?
बक मून नावाचा इतिहास अल्गोनक्विन लोकांशी संबंधित आहे, जे मूळतः एक अमेरिकन जमात होते. ही जमात नैसर्गिक घटना शोधण्यासाठी आणि लक्षात ठेवण्यासाठी चंद्रात दिसणारे बदल आधारत असे. उदाहरणार्थ, जुलैच्या पौर्णिमेला बक मून असे नाव देण्यात आले.बक म्हणजे नर हरण. जुलैमध्ये नर हरणांची शिंगे वाढू लागतात. जुनी शिंगे गळून पडल्यानंतर, मखमली थराने झाकलेली नवीन शिंगे वाढतात. म्हणूनच जुलैच्या पौर्णिमेला बक मून म्हणतात. पहिल्या पौर्णिमेच्या आसपास नर हरण पुन्हा त्यांचे शिंगे वाढू लागतात.
या चंद्राला इतर अमेरिकन जमाती “थंडर मून” असेही म्हणतात कारण तो अमेरिकेच्या काही भागात यावेळी दिसणाऱ्या हंगामी वादळांचे लक्षण होता. काही अमेरिकन जमाती त्याला सॅल्मन मून असेही म्हणतात. कारण जेव्हा सॅल्मन मासे प्रवाहाविरुद्ध पोहायला लागतात तेव्हा तो दिसतो.
