फक्त १२ लाख लोकसंख्या असलेला देश आहे. यापैकी ४८ टक्के लोक हिंदू धर्माचे आहेत. भारतापासून त्याचे अंतर ५१०० किमी आहे. हा देश हिंद महासागर क्षेत्रात येतो आणि भारताच्या धोरणात्मक विकासासाठी खूप महत्त्वाचा आहे. आपण ज्या देशाबद्दल बोलत आहोत तो मॉरिशस आहे. हा असा देश आहे ज्याकडे केंद्रातील मोदी (Narendra Modi) सरकार विशेष लक्ष देत आहे. पंतप्रधान मोदी स्वतः भारत आणि मॉरिशसमधील संबंध मजबूत करण्यात गुंतलेले आहेत. त्यांनी मंगळवारी मॉरिशसचे पंतप्रधान नवीन रामगुलाम यांच्याशी फोनवर चर्चा केली.
पंतप्रधान मोदींनी सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म X वर ही माहिती दिली. त्यांनी लिहिले की, माझे मित्र पंतप्रधान डॉ. नवीनचंद्र रामगुलाम यांच्याशी बोलून मला आनंद झाला. भारत-मॉरिशस धोरणात्मक भागीदारी आणि प्रादेशिक विकास अधिक मजबूत करण्यावर आम्ही विचारांची देवाणघेवाण केली. भारताच्या ‘व्हिजन ओशन’ आणि आमच्या शेजारी प्रथम धोरणात मॉरिशस हा एक महत्त्वाचा भागीदार आहे. पंतप्रधान मोदींनी ११ व्या आंतरराष्ट्रीय योग दिनात रामगुलाम यांच्या मनापासून सहभागाचे कौतुक केले.
Narendra Modi पंतप्रधान मोदी मार्चमध्ये मॉरिशसला गेले होते.
पंतप्रधान मोदींनी पंतप्रधान रामगुलाम यांना लवकरच भारत भेटीचे आमंत्रण दिले आणि दोन्ही नेत्यांनी जवळच्या संपर्कात राहण्याचे मान्य केले. मार्चच्या सुरुवातीला पंतप्रधान मोदी दोन दिवसांच्या मॉरिशस दौऱ्यावर गेले होते. मॉरिशसच्या राष्ट्रीय दिनाच्या समारंभात पंतप्रधान मोदी प्रमुख पाहुणे म्हणून उपस्थित राहण्याची ही दुसरी वेळ होती. ते पहिल्यांदा २०१५ मध्ये प्रमुख पाहुणे म्हणून आले होते. या समारंभात, मॉरिशसचे अध्यक्ष धरमबीर गोखूल यांनी पंतप्रधान मोदींना मॉरिशसचा सर्वोच्च नागरी सन्मान प्रदान केला. एखाद्या भारतीय नेत्याला हा प्रतिष्ठित पुरस्कार मिळण्याची ही पहिलीच वेळ होती. असे म्हटले जाते की जो महासागरांवर नियंत्रण ठेवतो तो जग चालवतो. हिंदी महासागर प्रदेशाच्या भू-राजकारणाच्या संदर्भात याला खूप महत्त्व आहे, कारण हिंदी महासागरावरील नियंत्रण मोठ्या शक्तींसाठी बुद्धिबळाच्या पटांसारखे बनले आहे.
Narendra Modi महासागरापासून महासागरापर्यंत
हिंद महासागर प्रदेश जागतिक व्यापार, ऊर्जा आणि लष्करी रणनीतीसाठी त्याच्या नौवहन मार्गांमुळे आणि संसाधनांमुळे महत्त्वाचा आहे. हे लक्षात घेऊन, भारत या प्रदेशावर आपले वर्चस्व वाढवण्यासाठी सतत आपल्या सागरी धोरणांना बळकटी देत आहे. गेल्या दशकात भारताने आपली सागरी रणनीती बदलली आहे. पूर्वी ते व्हिजन सागरवर काम करत होते जे आता व्हिजन महासागराचे रूप धारण करत आहे. हे इंडो-पॅसिफिक आणि हिंद महासागर क्षेत्रातील चीनच्या प्रभावाला तोंड देण्यासाठीच्या रणनीतीतील बदलाचे प्रतिनिधित्व करते.
नवीन महासागर उपक्रम हा SAGAR चा विस्तार आहे, जो सागरी सुरक्षेपासून आर्थिक आणि भू-राजकीय चिंतांकडे लक्ष केंद्रित करतो. महासागर हा शब्द भारताच्या सागरी उद्दिष्टांच्या अधिक महत्त्वाकांक्षी दृष्टिकोनाचे संकेत देतो. या उपक्रमाचे सर्वात महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे चीनच्या प्रभावाचे धोरणात्मक नियंत्रण.
Narendra Modi व्हिजन ओशनमध्ये मॉरिशस महत्त्वाची भूमिका बजावते.
महासागरामुळे मॉरिशससारख्या लहान बेट राष्ट्रांसोबत भारताची भागीदारी मजबूत होते जेणेकरून ते भारतीय हितांपासून दूर जाऊ नयेत. आणखी एक महत्त्वाचा पैलू म्हणजे सागरी सुरक्षा मजबूत करणे. भारतीय नौदलाचे वाढलेले सराव, माहितीची देवाणघेवाण, संरक्षण सहकार्य आणि हिंद महासागरावरील देखरेख यामुळे चाचेगिरी, बेकायदेशीर मासेमारी, लष्करी विस्तार आणि इतर धोक्यांपासून त्याची सुरक्षा वाढते. व्हिजन महासागर भारताची प्रादेशिक सुरक्षा भूमिका मजबूत करते आणि महासागरात त्याची उपस्थिती धोरणात्मकरित्या वाढवते. १९४८ मध्ये, मॉरिशसच्या स्वातंत्र्यापूर्वीही, स्वतंत्र भारताने ज्या काही महत्त्वाच्या देशांशी राजनैतिक संबंध प्रस्थापित केले होते, त्यापैकी मॉरिशस एक होता. संकटाच्या काळात भारत नेहमीच मॉरिशसच्या पाठीशी उभा राहिला आहे. मग तो कोरोना विषाणूचा काळ असो किंवा वाकाशियो तेल गळती असो.
Narendra Modi संकटाच्या काळात भारत मॉरिशसच्या पाठीशी उभा राहिला
२२ जानेवारी २०२१ रोजी मॉरिशसला कोविशिल्ड लसींचे १ लाख डोस मोफत पुरवणारा भारत हा पहिला देश होता, त्यानंतर व्यावसायिक आधारावर कोविशिल्डचे १ लाख डोस आणि कोव्हॅक्सिनचे २ लाख डोस देण्यात आले. २००५ पासून भारत मॉरिशसचा सर्वात मोठा व्यापारी भागीदार आहे. २०२३-२४ या आर्थिक वर्षात भारताची मॉरिशसला निर्यात ७७८.०३ दशलक्ष अमेरिकन डॉलर्स होती. त्याच वेळी, मॉरिशसची भारताला निर्यात ७३.१० दशलक्ष अमेरिकन डॉलर्स होती आणि एकूण व्यापार ८५१.१३ दशलक्ष अमेरिकन डॉलर्स होता. गेल्या १८ वर्षांत व्यापार वाढला आहे, २००५-०६ मध्ये २०६.७६ दशलक्ष अमेरिकन डॉलर्सवरून २०२३-२४ मध्ये ८५१.१३ दशलक्ष अमेरिकन डॉलर्स झाला आहे.
