सध्या महाराष्ट्रात मराठी आणि हिंदी भाषेवरून निर्माण झालेला वाद चांगलाच गाजत आहे. एका रेस्टॉरंटमध्ये मराठी बोलल्यामुळे झालेली मारहाण, तर दुसरीकडे शाळांमध्ये हिंदी सक्तीच्या शासन निर्णयाविरोधात उद्धव ठाकरे आणि राज ठाकरे यांचं एकत्र येणं, या घटनांनी या विषयाला राजकीय आणि सामाजिक वळण दिलं आहे. या पार्श्वभूमीवर आता बॉलिवूडमधील अभिनेता आशुतोष राणा यांनी दिलेली प्रतिक्रिया विशेष लक्ष वेधून घेते.
एका आगामी चित्रपटाच्या प्रमोशनदरम्यान भाषेवरील वादाबाबत विचारण्यात आलं असता, राणा यांनी अगदी संयत आणि संवेदनशील उत्तर दिलं. मराठीत उत्तर देताना त्यांनी नम्रपणे सांगितलं, “माझ्या बायकोची (रेणुका शहाणे) आणि माझ्या मुलांची मातृभाषा मराठी आहे.” त्यांनी पुढे स्पष्ट केलं की, “मी असं मानतो की भाषा ही संवादासाठी असते, ती कधीही वादासाठी असू नये. भारत हा इतका समृद्ध आणि विविधतेने नटलेला देश आहे की इथे प्रत्येक गोष्ट स्वीकारली जाते. आपण संवादावर विश्वास ठेवतो, संघर्षावर नव्हे.”
त्यांचे हे विचार केवळ व्यक्तिगत मत नसून, एका व्यापक दृष्टिकोनाचे प्रतीक आहेत. त्यांनी भाषेच्या नावावर उद्भवणाऱ्या भांडणांवर अप्रत्यक्षपणे प्रकाश टाकत, सौहार्दपूर्ण सहजीवनाचा आदर्श मांडला आहे. विशेष म्हणजे, आशुतोष राणा हे मूळचे मध्यप्रदेशातील असूनही त्यांनी आपल्या पत्नीची मातृभाषा आत्मीयतेने स्वीकारली.
सध्याच्या राजकीय गोंधळाच्या पार्श्वभूमीवर, राज्य सरकारने शाळांमध्ये हिंदी भाषेच्या सक्तीबाबत घेतलेला निर्णय मागे घेतला असला, तरी वाद अजून थांबलेला नाही. काहींचं म्हणणं आहे की, महाराष्ट्रात राहायचं असेल तर मराठी शिकणं आणि बोलणं हे केवळ कर्तव्य नाही तर आदराची बाब असावी. याच मुद्द्यावर अनेक सेलिब्रिटी आपले मत मांडत आहेत, आणि अशाच प्रतिक्रियांमध्ये राणा यांची विचारशील भूमिका एक वेगळीच उंची गाठते.
त्यांची ही भूमिका आपल्या देशातील भाषिक विविधतेच्या सौंदर्याची आणि एकतेच्या मूलभूत मूल्यांची आठवण करून देणारी आहे. भाषेवरून मतभेद होणं शक्य आहे, पण त्यातून संवादाची वाटचाल होणं हीच खरी भारतीय परंपरा आहे – हे आशुतोष राणा यांच्या शब्दांतून अधोरेखित होतं.
