जर तुम्ही कोणत्याही मुंबईकराला विचारले की त्याला संध्याकाळ कुठे घालवायला आवडेल, तर त्याच्या तोंडावर पहिले नाव येईल ते म्हणजे ‘मरीन ड्राइव्ह’! मरीन ड्राइव्ह हा 3.6 किलोमीटर लांबीचा रस्त्याचा पट्टा, हा ‘Queen’s Necklace’ म्हणूनही ओळखला जातो, जो मुंबईची शान आहे. रात्रीच्या वेळी येथील रस्त्यावरील दिवे मोत्यासारखे चमकतात, ज्यामुळे याला एक अनोखे सौंदर्य प्राप्त झाले आहे. बॉलीवूड चित्रपटांमध्येही मरीन ड्राइव्ह वारंवार दिसते, जसे की ‘सीआयडी’, ‘अंदाज’ आणि ‘वेक अप सिड’ यांसारख्या चित्रपटांमध्ये मरीन ड्राइव्हवरचे सीन आहेत. पण तुम्हाला माहिती आहे का, या मरीन ड्राइव्हच्या निर्मितीमागे एका मराठी माणसाचा मोठा वाटा आहे?
मरीन ड्राइव्ह, ज्याला अधिकृतपणे नेताजी सुभाषचंद्र बोस रोड म्हणतात, हा रस्ता 1920 च्या दशकात बांधण्यात आला. हा रस्ता आणि त्याचा सुंदर समुद्रकिनारा हे बॅकबे रिक्लेमेशन स्कीमचा एक भाग होता, ज्यामुळे मुंबई शहराचा पश्चिमेकडील विस्तार झाला. 1860 मध्ये WESTERN UNION ही योजना 1919 मध्ये प्रत्यक्षात आली. जिचा उद्देश समुद्रातून जमीन परत मिळवून शहराला अधिक जागा उपलब्ध करून देणे हा होता. पण ही योजना पूर्णपणे यशस्वी झाली नाही, आणि त्यातूनच मरीन ड्राइव्हचा जन्म झाला. मरीन ड्राइव्हची रचना ही 3.6 किलोमीटर लांबीचा, ‘C’ आकाराचा सहा मार्गिकांचा काँक्रीट रस्ता आहे, जो अरबी समुद्राच्या किनाऱ्याला लागून आहे. याच्या उत्तरेस गिरगाव चौपाटी आणि दक्षिणेस नरिमन पॉईंट आहे. या रस्त्याच्या बांधकामात भगोजीशेठ कीर आणि पालोनजी मिस्त्री या मराठमोळ्या व्यक्तींचे महत्त्वपूर्ण योगदान होते.
भगोजीशेठ कीर हे एक मराठी परोपकारी आणि समाजसेवक होते, ज्यांनी मरीन ड्राइव्हच्या निर्मितीत मोलाची भूमिका बजावली. त्यांनी आणि पालोनजी मिस्त्री यांनी मिळून या रस्त्याच्या बांधकामासाठी आर्थिक आणि तांत्रिक सहाय्य प्रदान केले. भगोजीशेठ हे त्यांच्या सामाजिक कार्यासाठी आणि मुंबईच्या विकासासाठी ओळखले जात होते. त्यांनी केवळ आर्थिक योगदानच दिले नाही, तर स्थानिक समुदायाला एकत्र करून या प्रकल्पाला गती दिली. त्यांच्या दूरदृष्टी आणि मेहनतीमुळे मरीन ड्राइव्हचा हा भव्य रस्ता आणि त्याचा समुद्रकिनारा प्रत्यक्षात आला.
त्याकाळी मुंबईच्या वाढत्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी अधिक जागेची आवश्यकता होती. भगोजीशेठ आणि त्यांच्या सहकाऱ्यांनी समुद्रातून जमीन परत मिळवण्याचे तंत्र वापरले आणि त्यातून मरीन ड्राइव्हचा सुंदर किनारा तयार झाला. या रस्त्याच्या बांधकामाने मुंबईच्या शहरी रचनेला एक नवे रूप दिले आणि आजही तो मुंबईचा अभिमान आहे.
मरीन ड्राइव्ह हा केवळ एक रस्ता नाही, तर तो मुंबईच्या संस्कृतीचा आणि जीवनशैलीचा एक अविभाज्य भाग आहे. येथील आर्ट डेको शैलीतील इमारती, ज्यांना 2018 मध्ये युनेस्को विश्व वारसा स्थळाचा दर्जा मिळाला, या रस्त्याला एक ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व प्रदान करतात. या इमारती 1920 आणि 1930 च्या दशकात बांधल्या गेल्या, ज्या त्याकाळच्या श्रीमंत पारशी आणि इतर समुदायांनी उभारल्या. यापैकी काही इमारती, जसे की कपूर महल, झवेरी महल आणि केव्हल महल, आजही त्यांच्या भव्यतेने लक्ष वेधून घेतात.
मरीन ड्राइव्हच्या किनाऱ्यावर असलेली टेट्रापॉड्स ही आणखीन एक खास गोष्ट आहे. ही चार पायांची काँक्रीट रचना समुद्राच्या लाटांपासून किनाऱ्याचे संरक्षण करते. रात्रीच्या वेळी येथील रस्त्यावरील दिवे आणि समुद्राची लाट यांचा संगम एक अविस्मरणीय दृश्य निर्माण करते, ज्यामुळे याला ‘Queen’s Necklace’ असे नाव पडले.
मरीन ड्राइव्ह हे मुंबईच्या हृदयाचे ठोके आहेत. सकाळी येथे फिरायला येणारे लोक दिसतात, तर संध्याकाळी कुटुंबे आणि मित्र एकत्र येऊन सूर्यास्ताचा आनंद घेतात. मुंबई मॅरेथॉनसारखे मोठे कार्यक्रम येथे आयोजित केले जातात, जे या ठिकाणाचे सामाजिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व अधोरेखित करतात.
येथील गिरगाव चौपाटी ही भेळपुरी आणि वडापाव यांसारख्या स्थानिक पदार्थांसाठी प्रसिद्ध आहे. याशिवाय, मरीन ड्राइव्ह जवळील गेटवे ऑफ इंडिया, छत्रपती शिवाजी महाराज वास्तु संग्रहालय आणि हँगिंग गार्डन्स यांसारखी ठिकाणे पर्यटकांना आकर्षित करतात.
मरीन ड्राइव्ह हे केवळ एक ठिकाण नाही, तर मुंबईच्या स्वप्नांचे आणि आकांक्षांचे एक प्रतीक आहे. भगोजीशेठ कीर या मराठी माणसामुळे आणि त्यांच्या दूरदृष्टी व मेहनतीमुळे आज आपल्याला हे सुंदर स्थळ अनुभवायला मिळते. मग तुम्ही मुंबईकर असाल किंवा पर्यटक, मरीन ड्राइव्हला भेट देऊन समुद्राच्या लाटांशी संवाद साधा, सूर्यास्ताचा आनंद घ्या आणि मुंबईच्या या खास ठिकाणाचा अनुभव घ्या.
