पावसाळा म्हणजे निसर्गाचा उत्सव, पण याच ऋतूमध्ये विविध प्रकारचे संसर्ग, पाचनाच्या तक्रारी आणि रोगप्रतिकारक शक्ती कमी होण्याचा धोका वाढतो. त्यामुळे या काळात आपल्या आहाराकडे विशेष लक्ष देणे अत्यंत गरजेचे ठरते. अनेक आरोग्यतज्ज्ञांच्या मते, या ऋतूमध्ये हंगामी फळे-भाज्यांचा समावेश, स्वच्छता आणि पचनशक्ती वाढवणारा आहार यांचा समतोल राखणं गरजेचं असतं.
पावसाळ्यात खाण्याच्या योग्य सवयी
- हंगामी फळे आणि भाज्यांचा आहारात समावेश करा
पावसाळ्यात बाजारात मिळणारी फळं जसं की जांभूळ, आवळा, बेर, पेरू यामध्ये अँटीऑक्सिडंट्स आणि व्हिटॅमिन्स मुबलक प्रमाणात असतात.
हिरव्या भाज्या जसं की दुधी, पडवळ, टोमॅटो, मेथी, पालक पचायला हलक्या असतात आणि रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवतात.
- शिजवलेले आणि ताजे अन्न खा
सूप, मूगडाळ खिचडी, इडली-डोसा, नाचणीचे थालिपीठ किंवा चिल्ला हे पदार्थ पचनासाठी उत्तम आहेत.
अन्न नेहमी उष्ण खावे आणि गरम करून खाण्याची सवय लावा.
- हर्बल आणि घरगुती चहा प्या
हळद, आले, तुळस, दालचिनी यांचा चहा केवळ चविष्टच नाही तर शरीराला बॅक्टेरियाशी लढण्यासाठी तयार करतो.
अशा चहा-मिश्रणांमुळे घसा साफ राहतो आणि सर्दी-खोकल्यापासून संरक्षण मिळते.
- पाणी उकळून किंवा फिल्टर करूनच प्या
आर्द्रतेमुळे पाण्यात बॅक्टेरिया वाढतात, त्यामुळे उकळलेले किंवा फिल्टर केलेले पाणी पिणे अत्यंत आवश्यक आहे.
पावसाळ्यात कोणत्या गोष्टी टाळाव्यात?
फास्ट फूड आणि रस्त्यावरील पदार्थ
पाणीपुरी, भेळ, वडा-पाव यामध्ये दूषित पाणी किंवा बॅक्टेरियांची शक्यता अधिक असते.
कच्चा किंवा अर्धवट शिजवलेला आहार
सॅलड्स खाण्याआधी योग्य प्रकारे धुणे गरजेचे. शिळे किंवा फ्रीजमध्ये ठेवलेले पदार्थ खाल्ल्यास पोटदुखी, मळमळ होऊ शकते.
जास्त मसालेदार आणि तेलकट पदार्थ
हे पचनक्रिया मंद करतात आणि अपचन, गॅस यासारख्या त्रासांना कारणीभूत ठरतात.
मांसाहार करणाऱ्यांसाठी खास सूचना
पावसाळ्यात मांसाहार करताना स्वच्छता आणि गुणवत्ता हाच मुख्य मुद्दा आहे.
सीफूड पूर्णतः टाळा, कारण या काळात त्यांचं सडणं वेगाने होतं.
चिकन किंवा मटण शिजवलेले आणि कमी मसाल्यांचे असावे. ताजे व स्वच्छ मांस वापरावे.
ग्रिल केलेले किंवा वाफवलेले पदार्थ हे तळलेल्या पदार्थांपेक्षा अधिक चांगले.
योग, प्राणायाम आणि चांगली झोप या तिन्ही गोष्टी तुमच्या प्रतिकारशक्तीला अधिक बळकट करतात. रोज १५-२० मिनिटांचा व्यायाम आणि रात्रीची पुरेशी झोप ही तुमच्या एकूण आरोग्यासाठी वरदान ठरते. पावसाळा हा केवळ पावसाचा नाही तर आपल्या आरोग्य तपासणीचा ऋतू आहे. थोडं अधिक जागरूक राहून, योग्य आहार आणि स्वच्छतेची सवय लावून आपण या सुंदर ऋतूचा आस्वाद घेत ‘निरोगी’ आनंद घेऊ शकतो.
