देशात सायबर गुन्ह्यांच्या वाढत्या घटनेच्या पार्श्वभूमीवर, टेलिकॉम कंपन्यांनी जनतेला जागरूक करण्यासाठी कॉलर ट्यूनच्या माध्यमातून सायबर सुरक्षेची माहिती देणे सुरू केले आहे. “देशातील दररोज 6000 हून अधिक लोक सायबर गुन्ह्यांमुळे कोट्यवधी रुपये गमावतात…” या संदेशासोबत अमिताभ बच्चन यांच्या आवाजातील कॉलर ट्यून आता प्रत्येकाच्या फोनमध्ये ऐकू येते. या कॉलर ट्यूनचा उद्देश सायबर सुरक्षेबद्दल जनजागृती करणे असला तरी, ह्या ट्यूनमुळे लोकांमध्ये चिडचिड आणि अस्वस्थता वाढली आहे.
कोरोना महामारीच्या काळातही अशाच प्रकारच्या कॉलर ट्यूनची समस्या निर्माण झाली होती. त्या वेळी प्रत्येक कॉलच्या सुरुवातीला 30 सेकंदाचा कोरोनाबद्दल बचाव संदेश वाजवला जात होता. लोकांच्या विरोधानंतर त्यावर बंदी घालण्यात आली. त्यावेळी देखील लोकांनी सरकारला सूचवले होते की, ‘एकदाच कॉलच्या सुरुवातीला संदेश असावा, पण प्रत्येक कॉलच्या सुरुवातीला तो वाजवणे अनावश्यक आहे.’ याचप्रकारे, सायबर सुरक्षेची कॉलर ट्यूनही आता अनेकांना त्रासदायक वाटू लागली आहे.
अमिताभ बच्चन यांच्या आवाजात सायबर सुरक्षेबद्दल माहिती देणारी कॉलर ट्यून काही लोकांना अबाधित ठरते, पण अनेकांनी याला त्रासदायक ठरवले आहे. जेव्हा एखादा कॉल लागला तरीही, या कॉलर ट्यूनमुळे समोरच्याला फोन लागत आहे की नाही, हे समजत नाही. त्याचप्रमाणे, अनेक लोकांचा अनुभव असा आहे की, # किंवा 1 दाबल्याने कॉलर ट्यून थांबते, पण हे नेहमीच खरे नसते. काही लोक भाग्यवान असतात, तर इतरांना तो संदेश चालूच राहतो.
सध्याच्या स्थितीत, लोक सोशल मीडियावर मोठ्या प्रमाणावर विरोध करत आहेत. राजस्थान पोलिस उपनिरीक्षक आरती सिंह तंवर यांनी सोशल मीडियावर एक व्हिडिओ शेअर केला, ज्यात त्यांनी सांगितले की, कॉलर ट्यून बंद करण्यासाठी तुम्ही 1, 0 किंवा 8 या कीपॅडवर दाबा, परंतु या ट्रिकचा परिणाम प्रत्येक वेळी होत नाही. तरीही, लोकांना या कॉलर ट्यूनच्या आवाजाने कंटाळा येऊ लागला आहे आणि ती बंद करण्याची मागणी केली जात आहे.
भारत सरकारच्या निर्देशानुसार, टेलिकॉम कंपन्यांनी प्रत्येक आउटगोइंग कॉलपूर्वी सायबर सुरक्षेची चेतावणी देणारी कॉलर ट्यून लागू केली आहे. या चेतावणीमध्ये वापरकर्त्यांना अज्ञात लिंक आणि OTP शेअर करण्यापासून दूर राहण्याचे सांगितले जाते. ही कॉलर ट्यून लोकांना सायबर फसवणुकीपासून बचाव करण्यासाठी महत्त्वाची आहे, पण प्रत्येक कॉलपूर्वी ती ऐकणे आता एक मोठे संकट बनले आहे.
दरम्यान, लोकांची प्रतिक्रिया तीव्र होत आहे आणि त्यांना या कॉलर ट्यूनमुळे होणाऱ्या त्रासाचे निराकरण हवे आहे. सरकार आणि टेलिकॉम कंपन्यांनी यावर कोणती पावले उचलली, हे पाहणे महत्वाचे ठरेल.
