गुजरातमधील अहमदाबाद येथे झालेल्या भीषण विमान (Ahmedabad Plane Crash) अपघाताने संपूर्ण देशाला हादरवून टाकले असून, या भीषण अपघातातून (Air India Fligh Accident) एक प्रवासी सोडला तर, बाकी क्रू मेंबर्ससह सर्व 241 प्रवाशांच्या शरीराचा अक्षरक्षः कोळसा झाला आहे. त्यामुळे प्रवाशांची ओळख पटवण्यासाठी आता DNA टेस्ट केली जाणार आहे. मात्र, ही चाचणी कशीकेली जाते त्यात नेमके किती टप्पे असतात याबद्दल सविस्तर जाणून घेऊया. ही DNA टेस्ट (DNA Test) गुजरातच्या फॉरेन्सिक सायन्स लॅबोरेटरी आणि नॅशनल फॉरेन्सिक सायन्सेस युनिव्हर्सिटीमध्ये केली जाणार आहे.
Ahmedabad Plane Crash डीएनए म्हणजे काय ?
डीएनए (डीऑक्सीरिबोन्यूक्लिक अॅसिड) हा एक जैविक अणू आहे, जो प्रत्येक सजीव प्राण्याच्या पेशींमध्ये आढळतो. तो एक प्रकारचा अनुवांशिक कोड आहे. जो आपल्या शरीराची प्रत्येक वैशिष्ट्ये ठरवतो. जसे की आपल्या डोळ्यांचा रंग, केसांची पोत, लांबी आणि काही रोगांना आपली संवेदनशीलता. हे देखील डीएनएद्वारे निश्चित केले जाते. आपल्याला आपल्या पालकांकडून डीएनए वारशाने मिळतो आणि तो आपल्या ओळखीचा आधार आहे.
Ahmedabad Plane Crash डीएनएची रचना कशी
डीएनएचा आकार दुहेरी हेलिक्ससारखा असतो, जो दोन लांब साखळ्यांनी बनलेला असतो. या साखळ्या न्यूक्लियोटाइड्सच्या युनिट्सपासून बनलेल्या असतात. प्रत्येक न्यूक्लियोटाइडचे तीन भाग असतात.
शर्करा (Sugar) : डीऑक्सिरायबोज नावाची साखर.
फॉस्फेट गट (Phosphate Group) : हे साखर जोडण्याचे काम करते.
नायट्रोजन बेस (Nitrogen Base) : हे एडेनिन (A), थायमिन (T), सायटोसिन (C) आणि ग्वानिन (G) असे चार प्रकारचे बेस असतात.
हे बेस जोड्या बनवतात (A नेहमी T सोबत जोडलेले असते आणि C नेहमी G सोबत जोडलेले असते) जे DNA ची शिडीसारखी रचना बनवतात. ही रचना जेम्स वॉटसन आणि फ्रान्सिस क्रिक यांनी १९५३ मध्ये शोधली होती. ज्यासाठी त्यांना नोबेल पारितोषिक मिळाले होते.
Ahmedabad Plane Crash डीएनएचे मुख्य कार्य काय?
अनुवांशिक माहितीचा संग्रह : जीव तयार करण्यासाठी आणि चालवण्यासाठी आवश्यक असलेली सर्व माहिती डीएनएमध्ये असते.
आनुवंशिकता : हे पालकांकडून मुलांमध्ये गुण संक्रमित करते.
प्रथिने संश्लेषण : डीएनए पेशींना प्रथिने बनवण्यास सांगते, जे शरीराच्या विविध कार्यांसाठी आवश्यक असतात.
Ahmedabad Plane Crash शरीरात डीएनए कुठे आढळतो?
पेशीच्या केंद्रकात डीएनए गुणसूत्रांच्या स्वरूपात आढळतो. मानवांमध्ये ४६ गुणसूत्र असतात, जे २३ जोड्यांमध्ये व्यवस्थित असतात. यापैकी अर्धे आईकडून आणि अर्धे वडिलांकडून येतात. Ahmedabad Plane Crash How To Make DNA Test
Ahmedabad Plane Crash डीएनएची वैशिष्ट्ये कोणती?
प्रत्येक व्यक्तीचा डीएनए ९९.९% सारखा असतो, परंतु फक्त ०.१% फरक आपल्याला एकमेकांपासून वेगळे करतो. हाच छोटासा फरक आपल्याला वेगळे बनवतो. म्हणूनच एखाद्या व्यक्तीची ओळख पटविण्यासाठी, नातेसंबंधांची पुष्टी करण्यासाठी आणि गुन्ह्यांचा तपास करण्यासाठी डीएनए टेस्ट केल्या जातात.
Ahmedabad Plane Crash डीएनए टेस्ट म्हणजे काय?
डीएनए टेस्ट ही एक वैज्ञानिक तंत्र आहे, ज्याद्वारे एखाद्या व्यक्तीचा डीएनए तपासला जातो. ती अनेक उद्देशांसाठी वापरली जाते. जसे की,
ओळख : मृत किंवा बेपत्ता व्यक्तींची ओळख पटवण्यासाठी.
नातेसंबंधांची पुष्टी करण्यासाठी : पितृत्व किंवा मातृत्व चाचणीसाठी.
गुन्हेगारी तपासासाठी : गुन्ह्याच्या ठिकाणी सापडलेल्या नमुन्यांवरून संशयितांची ओळख पटवली जाते.
वैद्यकीय क्षेत्रातील आजार शोधण्यासाठी.
Ahmedabad Plane Crash डीएनए टेस्टच्या पद्धती कोणत्या?
नातेवाईकांची ओळख : सर्वप्रथम, नातेवाईकांना ते मृत व्यक्तीचे जवळचे नातेवाईक असल्याचे सिद्ध करावे लागते. यासाठी आधार कार्ड, पासपोर्ट किंवा इतर ओळखपत्र आवश्यक असेल. नातेवाईकांकडून नमुने घेण्याच्या दोन मुख्य पद्धती आहेत.
बकल स्वॅब : तोंडाच्या आत गालावर कापसाच्या सहाय्याने लाळ काढली जाते. ही एक वेदनारहित आणि जलद प्रक्रिया आहे.
रक्ताचा नमुना : काही प्रकरणांमध्ये, रक्ताचा एक छोटासा नमुना देखील घेतला जाऊ शकतो. मृत व्यक्तीच्या शरीरातून नमुने घेण्यासाठी दात, हाडे, केस किंवा रक्त वापरले जाईल.
Ahmedabad Plane Crash डीएनए टेस्ट करण्यासाठी किती वेळ लागतो?
डीएनए टेस्ट प्रक्रियेला वेळ लागू शकतो. सामान्यतः या टेस्टचा रिझल्ट मिळण्यासाठी ७-१४ दिवस लागू शकतात, परंतु आपत्कालीन परिस्थितीत ते ३-५ दिवसांत पूर्ण करता येते.
Ahmedabad Plane Crash किती टप्प्यांमध्ये पूर्ण केली जाते डीएनए टेस्ट?
डीएनए चाचणीची प्रक्रिया अनेक टप्प्यात पूर्ण होते. यात जिवंत व्यक्तींकडून नमुना संकलन केले जाते यात तोंडातून स्वॅब किंवा रक्ताचा नमुना घेतला जातो. तसेच मृत व्यक्तीच्या शरीराच्या स्थितीनुसार हाड, दात, केस किंवा ऊतींचा नमुना घेतला जातो. हाडे आणि दातांमधून डीएनए काढणे वेळखाऊ असते, कारण त्यात खोलवर डीएनए असतो. हे सर्व केल्यानंतर नमुना एका निर्जंतुकीकरण कंटेनरमध्ये ठेवला जातो आणि प्रयोगशाळेत पाठवला जातो.
डीएनए एक्सट्रॅक्शन : प्रयोगशाळेत नमुन्यापासून डीएनए वेगळे केले जाते. यासाठी रसायने आणि यंत्रे वापरली जातात. उदाहरणार्थ, स्वॅबमधील लाळ रसायनांमध्ये मिसळली जाते जेणेकरून पेशी तोडल्या जातील आणि डीएनए शुद्ध होईल. हाडे किंवा दातांमधून डीएनए काढण्यासाठी, ते प्रथम पावडरमध्ये बारीक केले जातात, नंतर डीएनए रसायनांनी वेगळे केले जातात.
डीएनए अॅम्प्लिफिकेशन : डीएनएचे प्रमाण खूपच कमी असते, म्हणून ते अॅम्प्लिफिकेशन करण्यासाठी पॉलिमरेझ चेन रिअॅक्शन (पीसीआर) तंत्र वापरले जाते. या प्रक्रियेत, डीएनएचे विशिष्ट भाग लाखो वेळा कॉपी केले जातात, जेणेकरून विश्लेषण सोपे होऊ शकते.
डीएनए प्रोफाइलिंग : यामध्ये डीएनएच्या विशिष्ट क्षेत्रांचे विश्लेषण केले जाते ज्याला शॉर्ट टँडम रिपीट्स (STR) म्हणतात. प्रत्येक व्यक्तीमध्ये हे क्षेत्र वेगळे असतात. STR विश्लेषणाद्वारे डीएनए प्रोफाइल तयार केले जाते, जे एका अद्वितीय कोडसारखे असते.
डीएनए मॅचिंग: मृत व्यक्तीचे डीएनए प्रोफाइल नातेवाईकांच्या डीएनए प्रोफाइलशी जुळवले जाते. जर पालक किंवा मुलांचे डीएनए उपलब्ध असेल तर, जुळणी ९९.९९% पर्यंत अचूक असते. या प्रक्रियेत, संगणक सॉफ्टवेअर आणि फॉरेन्सिक तज्ञांची मदत घेतली जाते.
Ahmedabad Plane Crash गुजरातमध्ये डीएनए टेस्ट कुठे केली जाणार?
केंद्रीय गृहमंत्री अमित शहा यांनी माहिती दिली की गुजरातमधील फॉरेन्सिक सायन्स लॅबोरेटरी (FSL) गांधीनगर आणि नॅशनल फॉरेन्सिक सायन्सेस युनिव्हर्सिटी (एनएफएसयू), या दोन सर्वात प्रगत फॉरेन्सिक लॅबमध्ये डीएनए टेस्ट केली जाणार आहे.
