आजकाल तांब्याच्या बाटल्या आणि भांड्यांचा वापर पुन्हा एकदा ट्रेंडमध्ये आला आहे. प्लास्टिक आणि काचेच्या बाटल्यांना मागे टाकत, तांब्याच्या बाटल्या, ग्लास आणि कप यांची मागणी वाढली आहे. ऑनलाइन शॉपिंग साइट्सवर तांब्याच्या वस्तूंची रेलचेल दिसते, आणि त्यांच्या किंमतीही काहीशा जास्त असतात. लोकांचा असा समज आहे की, तांब्याच्या भांड्यातील पाणी प्यायल्याने आरोग्य सुधारते, पचनशक्ती वाढते आणि वजन कमी होण्यास मदत होते. पण खरंच तांब्याच्या बाटलीचा वापर इतका फायदेशीर आहे का? की यामागे काही धोकेही दडलेले आहेत? आहारतज्ज्ञ ल्यूक कोटिन्हो यांच्या मते, तांब्याचा वापर मर्यादित आणि योग्य पद्धतीने केला तरच तो आरोग्यासाठी फायदेशीर ठरतो. चला, याबद्दल सविस्तर जाणून घेऊया.
तांब्याच्या बाटलीचे फायदे आणि मर्यादा
आयुर्वेदात तांब्याच्या भांड्यांचा वापर शतकानुशतके केला जातो. रात्री तांब्याच्या भांड्यात पाणी ठेवून सकाळी ते पिण्याची प्रथा आपल्या आजी-आजोबांच्या काळात होती. यामुळे पाण्यात तांब्याचे सूक्ष्म कण मिसळतात, जे शरीराला अनेक फायदे देतात. उदाहरणार्थ, तांबे मेटाबॉलिक रेट वाढवते, पचनशक्ती सुधारते, हृदयाचे आरोग्य राखण्यास मदत करते, हाडे मजबूत करते आणि रक्तातील लाल पेशींची निर्मिती वाढवते. तांब्यामुळे पाण्याला अँटिबॅक्टेरियल गुणधर्म प्राप्त होतात, ज्यामुळे पाणी शुद्ध आणि निरोगी राहते. पण याचा अर्थ असा नाही की तुम्ही दिवसभर तांब्याच्या बाटलीतूनच पाणी प्यावे. आहारतज्ज्ञ सांगतात की, अतिवापरामुळे शरीरात तांब्याचे प्रमाण वाढते, ज्यामुळे आरोग्याला नुकसान होऊ शकते. विशेषतः थायरॉईडच्या समस्यांवर तांबे उपयुक्त ठरते, पण जास्त प्रमाणात तांबे शरीरात गेल्यास थायरॉईड ग्रंथीला हानी पोहोचू शकते. याशिवाय, जास्त तांब्यामुळे पचनसंस्थेच्या समस्या, जसे की अपचन, पोट फुगणे, उलट्या, चक्कर येणे, आणि पचनसंस्थेत संसर्ग होण्याचा धोका वाढतो. जर तुम्ही तांब्याच्या बाटलीत लिंबूपाणी, गरम पाणी किंवा डिटॉक्स ड्रिंक्स ठेवत असाल, तर पोटदुखी आणि इतर त्रासांचा धोका आणखी वाढतो.
पूर्वी आणि आताचा फरक
पूर्वीच्या काळात तांब्याच्या भांड्यांचा वापर मर्यादित होता. लोक दिवसातून एक किंवा दोन वेळा तांब्याच्या ग्लासमधून पाणी पित असत. बाकी वेळी मातीच्या मडक्यांमधून पाणी पिण्याची प्रथा होती. मातीच्या मडक्यांमुळे पाणी थंड आणि शुद्ध राहायचे. त्यावेळी फिल्टर नसल्याने मातीची भांडीच पाणी शुद्ध करण्याचे काम करायची. पण आजकाल लोक तांब्याच्या फायद्यांबद्दल ऐकून संपूर्ण दिवस तांब्याच्या बाटलीत पाणी भरून ठेवतात आणि त्यातूनच पितात. यामुळे शरीरात तांब्याचे प्रमाण अनावश्यकपणे वाढते, ज्यामुळे आरोग्याच्या समस्या उद्भवतात.
किती वेळा प्यावे तांब्याच्या बाटलीतून पाणी?
रात्री तांब्याच्या भांड्यात पाणी ठेवून सकाळी ते पिणे हा सर्वोत्तम मार्ग आहे. यामुळे शरीराला पुरेसे तांबे मिळते आणि अतिवापराचा धोका टळतो. दिवसभर तांब्याच्या बाटलीतून पाणी पिणे टाळा. याऐवजी, मातीच्या मडक्यांमधून किंवा स्टेनलेस स्टीलच्या बाटलीतून पाणी प्या.
तांब्याच्या भांड्यात लिंबूपाणी, गरम पाणी किंवा डिटॉक्स ड्रिंक्स ठेवू नका. यामुळे तांब्याची रासायनिक प्रतिक्रिया होऊ शकते, जी आरोग्यासाठी हानिकारक आहे. जर तुम्हाला उच्च रक्तदाब, हृदयविकार, मूत्रपिंडाचे आजार किंवा थायरॉईडची समस्या असेल, तर तांब्याच्या बाटलीचा वापर डॉक्टरांच्या सल्ल्याने करा.
तांब्याच्या बाटलीची काळजी कशी घ्यावी?
तांब्याच्या बाटलीत कालांतराने ग्रीन ऑक्साईडचा थर जमा होऊ शकतो. यासाठी लिंबू आणि मीठ वापरून बाटली स्वच्छ करा. तांब्याच्या भांड्यात पाणी 6-8 तासांपेक्षा जास्त ठेवू नका, कारण यामुळे तांब्याचे प्रमाण जास्त मिसळू शकते. बाजारातून तांब्याची बाटली खरेदी करताना ती शुद्ध तांब्यापासून बनलेली आहे याची खात्री करा. काही बाटल्या कमी दर्जाच्या धातूंच्या मिश्रणाने बनलेल्या असतात, ज्या आरोग्यासाठी हानिकारक ठरू शकतात.
तांब्याच्या बाटलीतून पाणी पिणे आरोग्यासाठी फायदेशीर आहे, पण ते मर्यादित आणि योग्य पद्धतीने करणे गरजेचे आहे. दिवसातून एकदा, विशेषतः सकाळी तांब्याच्या भांड्यातील पाणी पिणे पुरेसे आहे. अतिवापरामुळे थायरॉईड, पचनसंस्थेच्या समस्या आणि इतर त्रास होऊ शकतात. त्यामुळे तांब्याच्या फायद्यांचा आनंद घेताना संतुलन राखणे महत्त्वाचे आहे. जर तुम्हाला कोणत्याही आरोग्याच्या समस्या असतील, तर तांब्याच्या बाटलीचा वापर करण्यापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. तांब्याच्या बाटलीचा वापर करा, पण हुशारीने!
